W dniu 28 czerwca 2024 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawy o ochronie baz danych oraz ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (dalej jako: ustawa zmieniająca).
Jedną ze zmian, jaką wprowadza nowelizacja jest ustanowienie nowej postaci dozwolonego użytku.
Dozwolony użytek jest instytucją prawa autorskiego, która stanowi pewne ograniczenie dla monopolu praw przysługujących twórcy utworu. Ograniczenie to polega na możliwości korzystania z utworu bez zgody uprawnionego, co uzasadnione jest interesem publicznym lub interesem jednostkowym użytkowników.
Tradycyjnie rozróżnia się dozwolony użytek prywatny oraz dozwolony użytek publiczny. Pierwszy z nich uregulowany został w art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z generalną zasadą, bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.
Z kolei, dozwolony użytek publiczny obejmuje różne kategorie ograniczeń, do których należą m.in. prawo cytatu, przytaczanie utworów w programach informacyjnych, korzystanie z utworów w celach dydaktycznych lub naukowych, czy dozwolony użytek przysługujący bibliotekom, archiwom, szkołom.
Dodane do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przepisy art. 262 oraz 263 przewidują nową formę dozwolonego użytku w postaci prawa eksploracji tekstów i danych. Eksploracją tekstów i danych jest ich analiza wyłącznie przy zastosowaniu zautomatyzowanej techniki służącej do analizowania tekstów i danych w postaci cyfrowej w celu wygenerowania określonych informacji, obejmujących w szczególności wzorce, tendencje i korelacje (art. 1 pkt 1 lit. c ustawy zmieniającej). Zgodnie ze znowelizowanym art. 263 ust. 1, wolno zwielokrotniać rozpowszechnione utwory w celu eksploracji tekstów i danych, chyba że uprawniony zastrzegł inaczej. Prawo zwielokrotniania utworów w celu eksploracji tekstów i danych do celów badań naukowych przyznano także instytucjom dziedzictwa kulturowego, uczelniom, federacjom podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, instytutom naukowym PAN, instytutom badawczym, międzynarodowym instytutom naukowym, Centrum Łukasiewicz, instytutom działającym w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, Polskiej Akademii Umiejętności oraz innym podmiotom prowadzącym głównie działalność naukową w sposób samodzielny i ciągły (znowelizowany art. 262 ust. 1). Prawo to obejmuje jednak jedynie czynności, które nie są dokonywane w celu osiągnięcia bezpośredniej lub pośredniej korzyści majątkowej.
Kancelaria dla Nauki oferuje usługi prawne związane z ochroną własności intelektualnej, z uwzględnieniem specyfiki szkolnictwa wyższego. Oferujemy profesjonalną obsługę podmiotów sektora szkolnictwa wyższego i nauki oraz pomoc klientom indywidualnym.
Zapraszamy do kontaktu!
