W polskim porządku prawnym osoby, które decydują się na przygotowywanie rozprawy doktorskiej mają szereg uprawnień, które umożliwiają im skoncentrowanie się na tym ważnym etapie kariery akademickiej. Jednym z takich uprawnień jest prawo do urlopu na przygotowanie rozprawy doktorskiej lub na przygotowanie się do jej obrony. Ustawodawca zawarł je w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (PSWiN), wskazując na szczególne potrzeby osób, które równocześnie z przygotowaniem rozprawy doktorskiej wykonują obowiązki zawodowe.
Zgodnie z art. 196 ust. 1 PSWiN, pracownikowi niebędącemu nauczycielem akademickim lub pracownikiem naukowym przysługuje, na jego wniosek: 1) urlop na przygotowanie rozprawy doktorskiej lub na przygotowanie się do obrony rozprawy doktorskiej, udzielany w terminie uzgodnionym z pracodawcą, w wymiarze 28 dni, które w rozumieniu odrębnych przepisów są dla tego pracownika dniami pracy, oraz 2) zwolnienie od pracy na obronę rozprawy doktorskiej. Przepis ten przewiduje specjalny, dedykowany celom naukowym urlop.
Urlop ten przysługuje w dwóch głównych przypadkach:
- na przygotowanie rozprawy doktorskiej – chodzi o okres, kiedy pracownik intensywnie pracuje nad napisaniem pracy doktorskiej. Jest to czas, w którym kandydat koncentruje się na badaniach, gromadzeniu materiałów, opracowywaniu wyników oraz opracowywaniu rozprawy.
- na przygotowanie się do obrony rozprawy doktorskiej – jest to czas, kiedy praca doktorska została już napisana, a kandydat przygotowuje się do formalnej obrony swojej pracy oraz wyrażonych w niej swoich poglądów naukowych.
Oba typy urlopu mogą zostać wykorzystane niezależnie, jednak sumarycznie łączny czas urlopu nie może przekroczyć 28 dni w ciągu całego procesu przygotowań.
Wymiar i zasady udzielania urlopu
Całkowity wymiar urlopu wynosi 28 dni, które mogą być wykorzystane na oba etapy przygotowań. To daje pracownikowi elastyczność w dostosowaniu terminu urlopu do jego indywidualnych potrzeb, biorąc pod uwagę zarówno wymagania dotyczące pracy nad rozprawą doktorską, jak i przygotowanie się do obrony.
Pracownik może podzielić czas urlopu na kilka części, co jest szczególnie przydatne, gdy nie jest możliwe wykorzystanie całego urlopu w jednym okresie. Ważne jest to, że takie decyzje muszą być uzgodnione z pracodawcą, który, zgodnie z przepisami, nie może odmówić udzielenia urlopu, o ile wnioskujący spełnia wszystkie wymagane warunki. Pracodawca ma jednak prawo do ustalenia terminu, który będzie najbardziej dogodny w kontekście organizacji pracy.
Należy zaznaczyć, że wymiar urlopu zależy od wymiaru etatu pracownika. Dla osób zatrudnionych na niepełny etat, wymiar urlopu jest proporcjonalny do wymiaru czasu pracy.
Co z wynagrodzeniem w czasie urlopu?
Podobnie jak w przypadku urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenie za czas urlopu na przygotowanie rozprawy doktorskiej przysługuje w takim samym zakresie jak wynagrodzenie za czas pracy. Oznacza to, że pracownik nie ponosi żadnych strat finansowych związanych z urlopem, co daje mu poczucie bezpieczeństwa finansowego w trakcie intensywnej pracy nad rozprawą.
Komu przysługuje możliwość z korzystania z urlopu?
Urlop przysługuje pracownikom, którzy nie są nauczycielami akademickimi ani pracownikami naukowymi, ale jednocześnie przygotowują rozprawę lub przygotowują się do obrony rozprawy doktorskiej. Oznacza to, że z urlopu mogą skorzystać osoby zatrudnione w innych branżach, które chcą uzyskać stopień doktora, ale muszą pogodzić swoje obowiązki zawodowe z pracą nad rozprawą. Warto zaznaczyć, że pracownik nie musi być formalnie doktorantem, aby skorzystać z tego urlopu.
Istnieje także możliwość skorzystania z urlopu przez osoby, które realizują rozprawę doktorską w trybie eksternistycznym (czyli poza systemem kształcenia doktorantów w szkołach doktorskich), pod warunkiem, że pozostają one w stosunku pracy. Warto więc pamiętać, że osoby „zatrudnione” na umowę o dzieło czy zlecenie nie są uprawnione do skorzystania z tego typu urlopu.
Jak ubiegać się o urlop?
Ubieganie się o urlop wymaga złożenia stosownego wniosku do pracodawcy. Choć pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu, musi on jednak uzgodnić termin jego wykorzystania, aby nie zakłócić normalnego funkcjonowania firmy. Procedura ubiegania się o urlop jest formalna i wymaga wcześniejszego poinformowania pracodawcy o planowanej nieobecności.
Więcej na temat urlopu na przygotowanie rozprawy doktorskiej wraz ze wzorem wniosku znajdą Państwo w komentarzu naszych Ekspertów.
W razie potrzeby skorzystania z pomocy prawnej zachęcamy do kontaktu z ekspertami Kancelarii dla Nauki.
